ДУ «Цэнтр гігіены і эпідэміялогіі»
Кіраўніцтва справамі Прэзідэнта
Рэспублікі Беларусь

Воспа малпаў

“Воспа малпаў” – рэдкае віруснае зоонозное захворванне, якое перадаецца чалавеку ад жывёл, сімптомы якога ў чалавека падобныя з сімптомамі, якія назіраліся ў мінулым у пацыентаў з натуральнай воспай, аднак менш сур’ёзныя.

Узбуджальнік-вірус, які адносіцца да сямейства поксвирусов. Упершыню выдзелены ў 1958 годзе ад хворых малпаў. Па сваёй структуры і уласцівасцям падобны з вірусам воспы чалавека.

Звычайна вірус цыркулюе ў Цэнтральнай і Заходняй Афрыцы. Эндэмічных па воспе малпаў краіны (эндэмічных-пастаяннае наяўнасць у пэўнай мясцовасці захворвання людзей той ці іншай інфекцыяй) з’яўляюцца Конга, Камерун, Цэнтральнаафрыканская Рэспубліка, Нігерыя, Кот-д’івуар, Ліберыя, Сьера-Леонэ, Габон і Паўднёвы Судан. У цяперашні час вірус прысутнічае на некалькіх кантынентах і СААЗ прыбрала адрозненне паміж эндэмічных і неэндемичными краінамі са сваёй статыстыкі па малпай воспе. Еўрапейскі рэгіён знаходзіцца ў цэнтры распаўсюджвання віруса.

У першай палове мая бягучага года пачалі паступаць дадзеныя аб выяўленні воспы малпаў ў краінах, аддаленых ад традыцыйных ачагоў распаўсюджвання гэтага захворвання.

Першы выпадак быў выяўлены 7 мая ў Вялікабрытаніі, пасля чаго новыя выпадкі заражэння пачалі фіксаваць у Іспаніі, Партугаліі, Германіі і іншых краінах свету.

23 чэрвеня СААЗ афіцыйна абвясціла воспу малпаў пандэміяй. У арганізацыі падкрэслілі, што для зніжэння негатыўных наступстваў ўспышка захворвання павінна быць ліквідаваная шляхам прыняцця неадкладных мер ўсюды, дзе вірус перадаецца.

12 ліпеня ў Расеі быў выяўлены першы выпадак заражэння воспай малпаў. Захворванне знайшлі ў маладога чалавека, які вярнуўся з паездкі па краінах Еўропы і звярнуўся ў медыцынскую ўстанову з характэрнай сыпам.

23 ліпеня СААЗ абвясціла воспы малпаў надзвычайнай сітуацыяй у сферы аховы здароўя. Інфекцыйнае захворванне ўяўляе ўмераны рызыка па ўсім свеце за выключэннем Еўропы, дзе магчымасць заражэння застаецца высокай.

Інфікаванне адбываецца ў выніку прамога кантакту з крывёю, біялагічнымі вадкасцямі, а таксама здзіўленай скурай або слізістай інфіцыраваных жывёл. Пры гэтым другасная перадача ад чалавека да чалавека адбываецца ўжо ў выніку цеснага кантакту з інфіцыраванымі вылучэннямі з дыхальных шляхоў, пашкоджаннямі скуры.

Перадача інфекцыі адбываецца пераважна паветрана-кропельным шляхам пры працяглым асабістым кантакце.

Інкубацыйны перыяд воспы малпаў ў сярэднім складае ад 6 да 16 дзен, але можа вагацца ў дыяпазоне ад 5 да 21 дня. Інфекцыю можна падзяліць на два перыяду:

перыяд інвазіі (0-5 дзен), для якога характэрныя ліхаманкавае стан, моцная галаўны боль, лимфоденопатия (павелічэнне лімфатычных вузлоў), боль у спіне, миалгия (мышачны боль) і моцная астэнія (слабасць);

перыяд высыпанняў на скуры( праз 1-3 дня пасля ўзнікнення ліхаманкі), калі з’яўляюцца розныя стадыі высыпанняў, якія часта спачатку ўзнікаюць на твары і затым распаўсюджваюцца на іншыя часткі цела. Часцей за ўсё яны з’яўляюцца на твары (у 95% выпадкаў), а таксама на далонях і ступнях ( у 75% выпадкаў).

Спецыяльнай вакцыны ад воспы малпаў няма. Дзякуючы раней якая праводзілася масавай вакцынацыі ад натуральнай воспы створана значная Імунная праслойка, якая можа дапамагчы купіраваць распаўсюджванне воспы малпаў, паколькі ўсе поксвирусы даюць добры крыжаваны імунітэт.

Верагоднасць завозу гэтай інфекцыі ў Беларусь ацэньваецца як нізкая. Аднак, для папярэджання завозу ў краіну воспы малпаў ў пунктах пропуску на Дзяржаўнай мяжы Рэспублікі Беларусь ўзмоцнены меры санітарна-каранціннага кантролю. Дадаткова праводзіцца навучанне медработнікаў дыферэнцыяльнай дыягностыцы захворвання. У Беларусі распрацавана тэст-сістэма, якая дазваляе дыягнаставаць вірус воспы малпаў, на дыягностыку воспы малпаў сыдзе ўсяго толькі некалькі гадзін пасля таго, як біяматэрыял паступіць у лабараторыю.

Каб не захварэць, асобам, якія наведваюць эндэмічных па воспе малпаў краіны, варта пазбягаць кантакту з жывёламі, якія могуць быць носьбітамі віруса (грызунамі і прыматамі) і рэкамендуецца ўжываць у ежу толькі старанна прыгатаваныя прадукты жывёльнага паходжання.

Пры кантакце з асобамі, якія прыбылі з краін, дзе зафіксаваныя выпадкі захворвання, і якія маюць сімптомы, падобныя на вострую рэспіраторную інфекцыю, неабходна выконваць асноўныя прафілактычныя правілы – карыстацца маскай і выконваць гігіену рук.