Версія для слабавідушчыхПрэс-рэліз да Сусветнага дня барацьбы супраць шаленства
Штогод 28 верасня па ініцыятыве Глабальнага альянсу па кантролі шаленства пры падтрымцы Сусветнай арганізацыі аховы здароўя (далей – СААЗ) праводзіцца Сусветны дзень барацьбы супраць шаленства з мэтай прыцягнення ўвагі грамадскасці да праблемы распаўсюджвання шаленства і яго наступстваў.
Паводле ацэнкі экспертаў СААЗ гэта захворванне рэгіструецца на тэрыторыях большасці краін свету і штогод выносіць жыцці 55 тысяч чалавек. Больш за 10 млн. чалавек у свеце кожны год атрымліваюць розныя пашкоджанні ад жывёл і больш за 4 млн. чалавек-антырабічны дапамогу.
У Рэспубліцы Беларусь штогод рэгіструюцца да 600 выпадкаў шаленства сярод дзікіх (Лісы, янотападобныя сабакі, ваўкі і інш.), хатніх (сабакі, кошкі) і сельскагаспадарчых жывёл (буйную рагатую жывёлу, коні і інш.). Найбольшая ўдзельная вага ў структуры захворвання прыпадае на дзікіх жывёл-66,3% ад усіх выпадкаў шаленства. Сярод хворых дзікіх жывёл, па-ранейшаму, дамінуе лісіца (86,0%). Ад дзікіх жывёл заражаюцца хатнія (сабакі і кошкі) і сельскагаспадарчыя жывёлы (буйную рагатую жывёлу, коні і інш.). Сярод сабак і катоў у большасці выпадкаў (66,7%) хварэлі не прышчэпленыя супраць шаленства жывёлы, якія маюць гаспадароў.
У цэлым па рэспубліцы ў арганізацыі аховы здароўя за 6 мес. 2018 г. па антырабічную дапамогу звярнуліся 10376 чалавек (за 6 мес. 2017 г. – 9562), з іх 28,0% – дзеці да 18 гадоў.
Пры гэтым, па кантакце з сабакамі звярнулася 66,2% пацыентаў, з коткамі-28,4%, дзікімі жывёламі-3,1%, сельскагаспадарчымі жывёламі-2,3%.
77,1% пацярпелым была прызначаная лячэбна-прафілактычная імунізацыя супраць шаленства.
Міністэрствам аховы здароўя прымаюцца неабходныя меры па забеспячэнню арганізацый аховы здароўя імунабіялагічныя лекавымі сродкамі ў колькасці, неабходным для правядзення антырабічных прышчэпак ўсім якія жывуць у нястачы.
У мэтах прафілактыкі шаленства ў Рэспубліцы Беларусь штогод праводзіцца прафілактычная імунізацыя супраць дадзенай інфекцыі асоб, якія адносяцца да катэгорыі прафесійнай рызыкі заражэння (ветэрынарныя работнікі, асобы, якія выконваюць работы па адлове безнаглядных жывёл, леснікі, егеры, паляўнічыя і інш.). У першым паўгоддзі 2018 г. з прафілактычнай мэтай прышчэплена 1087 чалавек.
Дзякуючы праводзімай прафілактычнай працы выпадкаў захворвання на шаленства сярод людзей у 2013-2017 гг. і за мінулы перыяд 2018 г. не рэгістравалася.
Шаленства-гэта смяротнае захворванне. Адзіным эфектыўным сродкам прафілактыкі з’яўляецца своечасовае аказанне антырабічнай дапамогі асобам, якія пацярпелі ад кантакту з жывёлай. Аднак эфектыўнасць праведзеных мерапрыемстваў напрамую залежыць ад своечасовага (на працягу сутак) звароту па медыцынскую дапамогу. Адмова ад правядзення прышчэпак альбо самавольнае перапыненне прышчэплівання курсу можа прывесці да сумных наступстваў.
Небяспечныя для чалавека не толькі ўкусы і драпіны, нанесеныя хворым або падазроным на шаленства жывёлам, але і ослюнение пашкоджаных скурных пакроваў і слізістых абалонак.
У выпадках, калі кантакту з жывёлай пазбегнуць не ўдалося, а менавіта пасля ўкусу, оцарапывания, ослюнения, нанесеных любым, нават вонкава здаровым жывёлам, неабходна:
правесці першасную апрацоўку месца кантакту-старанна прамыць пад бруёй вады з мылам;
пры наяўнасці раны-пасля прамывання з мылам апрацаваць краю раны 5% настойкай ёду;
накласці стэрыльную павязку і неадкладна звярнуцца ў медыцынскую ўстанову. Толькі ўрач (хірург, траўматолаг) ацэніць рызыку магчымага заражэння вірусам шаленства і назначыць пры неабходнасці курс лячэбна-прафілактычнай вакцынацыі.
Вельмі важна адначасова са зваротам да лекара прыняць (па магчымасці) меры ў дачыненні да жывёлы – яго неабходна ізаляваць і выклікаць спецыяліста ветэрынарнай службы для агляду і арганізацыі назірання. За знешне здаровымі хатнімі жывёламі (сабакам або коткай) усталёўваецца ветэрынарнае назіранне, тэрмін якога складае 10 дзен з моманту кантакту, паколькі перыяд заразительности ў жывёл наступае за 3-10 дзён да з’яўлення клінічных прыкмет і доўжыцца ўвесь перыяд захворвання.
Прышчэпачны курс, з улікам вынікаў назірання за хатнім жывёлам (сабакам або коткай), можа быць скарочаны па рашэнні лекара, калі жывёла за перыяд назірання засталося здаровым.
Шаленства можна папярэдзіць, ведаючы і выконваючы простыя правілы паводзін:
выконваць устаноўленыя правілы ўтрымання дамашніх жывёл (сабак, кошак) і штогод у абавязковым парадку, прадастаўляць сваіх гадаванцаў у ветэрынарныя ўстановы па месцы жыхарства для правядзення прафілактычных прышчэпак супраць шаленства;
пры захворванні жывёльнага, або пры з’яўленні сімптомаў, не выключаюць шаленства, а таксама ў выпадках змены паводзін хатняга жывёлы, атрымання ім пашкоджанняў ад іншай жывёлы, смерці без бачных на тое прычын абавязкова звяртацца да ветэрынарнага спецыяліста для ўстанаўлення 10 дзённага назірання за жывёлам або высвятлення прычыны яго смерці. Ні ў якім выпадку нельга займацца самалячэннем жывёлы – гэта смяротна небяспечна;
пазбягаць непатрэбных кантактаў з жывёламі, асабліва дзікімі і / або безнагляднымі;
забараняецца прыносіць дадому дзікіх жывёл. Як правіла, здаровыя дзікія жывёлы пазбягаюць сустрэчы з чалавекам. І калі такое жывёла з’яўляецца ў населеным пункце, можна з упэўненасцю выказаць здагадку, што яно балюча шаленствам. У такім выпадку трэба прыняць усе меры асабістай засцярогі і забеспячэння бяспекі для сябе і сваіх блізкіх;
не рэкамендуецца забіраць з вуліцы бяздомных альбо хворых жывёл, але калі ўзялі, то знайсці магчымасць у кароткі тэрмін паказаць гадаванца ветэрынарнаму лекара і зрабіць яму прафілактычную прышчэпку супраць шаленства.
Ад пашкоджанняў, нанесеных жывёламі, часта пакутуюць дзеці, таму неабходна пастаянна праводзіць з імі тлумачальную працу.
Рэкамендацыі падарожнікам:
пазбягаць кантакту з жывёламі падчас падарожжа. Гэта небяспечна практычна ва ўсіх краінах;
пры ўкусе, оцарапывании або ослюнении жывёлам неабходна правесці першасную апрацоўку месца кантакту-старанна прамыць гэтую частку цела бруёй вады з мылам, пры наяўнасці раны-пасля прамывання вадой з мылам апрацаваць краю раны 5% настойкай ёду, накласці стэрыльную павязку і неадкладна звярнуцца да ўрача ў краіне знаходжання для вырашэння пытання аб правядзенні прышчэпак супраць шаленства і слупняка;
пасля вяртання з падарожжа прадаставіць наяўныя звесткі аб аказанай медыцынскай дапамогі (выпіску аб прышчэпках) лекара (хірургу, траўматолага) у арганізацыі аховы здароўя па месцы жыхарства і працягнуць курс антырабічных прышчэпак.
Ваша здароўе ў вашых руках. Беражыце сябе і сваіх блізкіх!
Урач-эпідэміёлаг аддзялення ГАІ ГУ РЦГЭ і ОЗ Т. В. Бурдейная
28.09.2018