Версія для слабавідушчых25 КРАСАВІКА-СУСВЕТНЫ ДЗЕНЬ БАРАЦЬБЫ З МАЛЯРЫЯЙ. ПРЭС-РЭЛІЗ
Глабальная тэхнічная стратэгія па малярыі на 2016-2030 гг., зацверджаная Сусветнай Асамблеяй аховы здароўя ў 2015 годзе, мяркуе скараціць колькасць хворых малярыяй на 90%, забяспечыць элімінацыі малярыі ў 35 краінах, у якіх гэтая інфекцыя заставалася эндэмічных ў 2015 годзе і прадухіліць вяртанне малярыі на раней оздоровленные тэрыторыі.
Малярыя шырока распаўсюджаная ў краінах з трапічным і субтрапічным кліматам. Штогод у свеце захворвае малярыяй больш за 100 млн. чалавек, з якіх 90% выпадкаў прыпадае на трапічныя вобласці Афрыкі.
У ХІХ і першай палове ХХ стагоддзя малярыя была шырока распаўсюджана на тэрыторыі СССР і захворванне ў асобныя гады складала некалькі мільёнаў выпадкаў. Мясцовая малярыя была практычна ліквідаваная ў СССР і ў Беларускай ССР да пачатку 60-х гг. мінулага стагоддзя. Пачынаючы з 70-х гадоў штогод на тэрыторыі Рэспублікі Беларусь рэгіструюцца толькі завезеныя выпадкі малярыі ад 5 да 12 выпадкаў у год.
Малярыя – паразітарная трапічная хвароба, якая характарызуецца прыступамі ліхаманкі, анеміяй і павелічэннем селязенкі. Існуе 4 віды малярыі: трапічная, трохдзённая, чатырохдзённая і авале-малярыя. Ранняе праява розных відаў малярыі практычна нічым не адрозніваюцца. Пачатак захворвання падобна на іншыя хваробы бактэрыяльнай і віруснай прыроды (ВРВІ, пнеўманія, гепатыт і інш.). У пачатку захворвання адзначаецца павышэнне тэмпературы, дрыжыкі, галаўны боль, болі ў цягліцах, млоснасць, павелічэнне печані і селязёнкі. Тры выгляду малярыі (3-дзённая, 4-дзённая і «авале») з’яўляюцца дабраякаснымі інфекцыямі і амаль ніколі не выклікаюць смяротнага зыходу, у той час як трапічная малярыя пры познім і неадэкватным лячэнні практычна заўсёды вядзе да цяжкіх ускладненняў і гібелі хворага.
Пераносчыкамі узбуджальнікаў малярыі з’яўляюцца крывасмактальныя камары роду Anopheles, якія шырока распаўсюджаныя ў свеце, а таксама на тэрыторыі нашай рэспублікі. У нашай краіне жыве 4 выгляду крывасмактальных камароў дадзенага роду. Самі па сабе камары не ўтрымліваюць узбуджальнікаў малярыі, каб стаць малярийными, яны павінны напіцца крыві чалавека, хворага малярыяй. Наяўнасць або адсутнасць ўзбуджальніка малярыі ніяк не адбіваецца на знешнім выглядзе ці паводзінах камара, таму адрозніць заражаных камароў без спецыяльнага аналізу немагчыма. Пасля таго як камар напіўся крыві хворага чалавека, павінна прайсці час, каб малярыйнай плазмодий прайшоў пэўныя стадыі развіцця і камар стаў заразным (звычайна 15-20 дзен). На хуткасць развіцця малярыйнай плазмодиев ў арганізме камара ўплывае мноства фактараў, галоўны з якіх − гэта тэмпература паветра. Пры тэмпературы навакольнага асяроддзя ніжэй за +16 градусаў развіццё запавольваецца і спыняецца пры больш нізкіх тэмпературах.
Часцей за ўсё захворваюць малярыяй людзі здзяйсняюць паездкі ў краіны, дзе гэтая хвароба шырока распаўсюджаная. Малярыя перадаецца ад хворага чалавека да здаровага пры кровососании самак камароў роду Anopheles. Інкубацыйны перыяд пасля ўкусу заражанага камара можа складаць ад 14 дзен да 1, 5 гадоў. Заражэнне малярыяй магчыма пры пераліванні крыві і ўнутрычэраўна, калі хворая малярыяй жанчына заражае свайго будучага дзіцяці. Якія трапілі ў арганізм чалавека, паразіты цыркулююць у крыві, а затым заносяцца ў печань, у клетках якой і развіваюцца.
Прафілактыка заражэння малярыяй ўключае два напрамкі: папярэджанне заражэння і прафілактыка захворвання.
Папярэджанне заражэння – гэта абарона ад пранікнення пераносчыкаў (засетчивание вокнаў) і абарона ад іх укусаў (абарона марлевымі пологами, знішчэнне камароў инсектицидными сродкамі з дапамогай электрофумигаторов, а па-за памяшкання апрацоўка адкрытых участкаў цела адпужваюць прэпаратамі — рэпелентамі).
Вядучае месца ў барацьбе з малярыяй займаюць мерапрыемствы па барацьбе з пераносчыкамі (малярийными камарамі). У аснове сучасных мерапрыемстваў па барацьбе пераносчыкамі ляжыць інтэграваная сістэма мерапрыемстваў па барацьбе з камарамі, якая ўключае:
вывучэнне малярыйнай камароў (відавога складу, біялогіі, экалогіі распаўсюджвання, колькасці, эпідэміялагічнай значнасці);
мерапрыемствы накіраваныя на стварэнне неспрыяльных умоў для выплода і размнажэння малярыйнай камароў, у тым ліку санітарна-гідратэхнічныя мерапрыемствы, агратэхніка, меліярацыя;
знішчальныя мерапрыемствы (прымяненне хімічных, біялагічных і фізічных метадаў для ліквідацыі пераносчыкаў);
меры групавой і індывідуальнай абароны, у тым ліку выкарыстанне індывідуальных сродкаў абароны, абарона памяшканняў, полога, сеткі, ахоўная адзенне.
Прафілактыка захворвання ужываецца пры наведванні небяспечная па малярыі рэгіёнаў. Аснову прафілактыкі складае выкарыстанне супрацьмалярыйнай прэпаратаў, прыём якіх пачынаюць за тыдзень да выезду і працягваюць ўвесь перыяд знаходжання у няўдалых па малярыі рэгіёнах і яшчэ месяц пасля вяртання. Супрацьмалярыйнай прэпараты павінен прызначыць лекар. На працягу трох гадоў пасля знаходжання ў неспрыяльнай па малярыі краіне ў выпадку павышэння тэмпературы рэкамендуецца папярэджваць лекара аб знаходжанні ў эндэмічных краіне, з мэтай правядзення лабараторных даследаванняў крыві і хутчэйшага ўстанаўлення дыягназу.
Урач – эпідэміёлаг (загадчык)
супрацьэпідэмічнага аддзялення Т. А. Бакуновіч
24.04.2019