ДУ «Цэнтр гігіены і эпідэміялогіі»
Кіраўніцтва справамі Прэзідэнта
Рэспублікі Беларусь

Прафілактыка атручванняў грыбамі

Наступ сезону масавага збору грыбоў заўсёды выклікае павышаную насцярожанасць ўсіх медыцынскіх работнікаў. Гэта звязана з тым, што штогод у летне-восеньскі перыяд у рэспубліцы
рэгіструюцца атручвання грыбамі. Так, за мінулы перыяд 2019 года ў рэспубліцы ўжо
зарэгістравана 35 выпадкаў атручвання грыбамі з 38 пацярпелымі, за аналагічны перыяд 2018 года было зарэгістравана 23 выпадкі з 26 пацярпелымі. Найбольшая колькасць пацярпелых адзначаецца ў Магілёўскай вобласці (8 выпадкаў) і г. Мінску (12 выпадкаў).
Звязана гэта з ужываннем у ежу неядомых, атрутных, умоўна-ядомых і няправільна прыгатаваных грыбоў. Прыкметы атручвання грыбамі характэрныя. Таксічным пачаткам
неядомых грыбоў з’яўляюцца моцнадзейныя яды, якія не разбураюцца пры кулінарнай апрацоўцы. Захворванне, як правіла, пачынаецца раптоўна, праз 3-12 гадзін пасля ўжывання грыбоў. Клінічная карціна на пачатковых стадыях захворвання: рэзкая боль у
жываце, нястрымная рвота, панос, слабасць, галаўны боль. У далейшым могуць далучацца сутаргі, галюцынацыі, трызненне.
Смяротны зыход пры атручваннях неядомымі грыбамі дасягае 25-50% выпадкаў.
Варта адзначыць, што атручванне можа наступаць не толькі ад ужывання атрутных па сваёй прыродзе грыбоў, але і ад условносъедобных і нават ядомых, калі занядбаць асноўнымі правіламі іх падрыхтоўкі.
Да ўмоўна-ядомых грыбоў адносяцца некаторыя віды сыраежак, свінухі, смаржкі, ваўнянкі, чарнушкі і іншыя. Іх пладовыя целы ўтрымліваюць раздражняльныя, з’едлівыя, горкія ядавітыя рэчывы, здольныя выклікаць атручвання. Для таго, каб пазбегнуць атручвання такімі грыбамі іх неабходна адварваць двойчы, не менш 50 хвілін кожны раз. Абодва разы грыбы пасля варкі трэба прамываць у праточнай вадзе, адвар зліваць. У адваротным выпадку можа наступіць атручванне з прыкметамі, характэрнымі для атручвання атрутнымі грыбамі.
Нагадваць:
1. Ідучы ў лес, неабходна ведаць відавы склад грыбоў і збіраць заведама толькі ядомыя грыбы, якія не выклікаюць сумневу.
2. Грыбы – прадукт хуткапсавальны, таму іх трэба перабіраць і сартаваць адразу.Нельга захоўваць іх у цяпле.
3. Не рэкамендуецца збіраць грыбы ў поліэтыленавыя пакеты або мяшкі-гэта прыводзіць да псуты грыбоў; спрабаваць грыбы падчас збору.
4. Упарадкавана і гатаваннем грыбоў павінны займацца толькі дарослыя.
5. Перабіраючы грыбы, неабходна выкідваць старыя, бо пры старэнні грыбоў у іх тканках адбываюцца складаныя хімічныя працэсы з утварэннем атрутных рэчываў. У старых грыбах, нават такіх як белыя, чырвонагаловікі, падбярозавікі ў працэсе старэння ўтвараюцца высокатаксічныя злучэнні.
6. Грыбы валодаюць здольнасцю паглынаць з навакольнага асяроддзя і назапашваць таксічныя рэчывы, у канцэнтрацыях ў некалькі разоў перавышаюць ўтрыманне іх у глебе, вадзе, раслінах. Таму ўсе грыбы неабходна адварваць, а адвар зліваць.
7. Пласціністыя грыбы неабходна купляць толькі з ножкамі. Бледныя паганкі маюць клубнепадобныя патаўшчэнні ножкі і наяўнасць “каўнерыка”.
8. Бацькі павінны памятаць, што грыбы павінны быць выключаны з рацыёну дзяцей да 3-х гадоў.
9. Не праводзіце жарку грыбоў без папярэдняга адварвання і зліву адвара.
10. Марынаваць рэкамендуецца ядомыя грыбы без з’едлівага густу мякаці-трубчастыя (баравікі, падбярозавікі, масляты і т .д.), і пласціністыя (шампіньёны, таўстушкі, лісічкі, апенькі, зялёнкі). У засол дапускаюцца ўсе ядомыя грыбы. Пласціністыя грыбы-толькі пасля папярэдняй апрацоўкі, замочвання і 2-х кратнага адварвання не менш 20 хвілін.
11. Не рэкамендуецца купляць грыбы, у тым ліку кансерваваныя, на рынках і ў месцах несанкцыянаванага гандлю.
12. Калі вы купляеце ўжо сабраныя грыбы ў крамах і супермаркетах, уважліва разглядайце ўпакоўку з грыбамі, яны не павінны быць загнілі або сапсаванымі. Не набывайце грыбы, калі парушаная цэласнасць іх упакоўкі, а таксама, калі на ўпакоўцы няма этыкеткі, лістоў-ўкладышаў і наогул адсутнічае інфармацыя аб тавары.
13. Пры з’яўленні першых сімптомаў атручвання грыбамі варта неадкладна звяртацца за медыцынскай дапамогай.

Урач-гігіеніст аддзялення гігіены харчавання
ДУ ” Рэспубліканскі цэнтр гігіены,
эпідэміялогіі і грамадскага здароўя»

С. Е. Хурсік