Версія для слабавідушчых1 сакавіка – Міжнародны дзень барацьбы з наркаманіяй
У апошні час тэма наркотыкаў стала на старонках прэсы адной з самых папулярных. І гэта не выпадкова, бо статыстыка бязлітасна сведчыць аб небывалым росце продажу і ўжывання наркатычных сродкаў.
Генеральная Асамблея ААН у 1987 г. абвясціла 1 сакавіка – «Міжнародным днём барацьбы з наркаманіяй і незаконным абаротам наркотыкаў», праявіўшы сваю рашучасць пашыраць міжнароднае супрацоўніцтва для дасягнення мэты – сусветнага супольнасці, вольнага ад наркаманіі.
Што такое наркотыкі? Наркотык слова грэцкае, у перакладзе – «адурманьваючых». У тэхнічным аспекце гэта хімічныя рэчывы, якія ўплываюць на нармальнае функцыянаванне арганізма і/або мозгу чалавека. Наркотыкі прымяняюцца ў сучаснай медыцыне — як абязбольвальныя і усыпляющие ўласцівасці ў абмежаванай колькасці і пад строгім медычным кантролем. Да незаконным ставяцца наркотыкі, якія наносяць такі шкоду здароўю чалавека, што краіны свету разам прынялі рашэнне ўсталяваць кантроль за іх распаўсюджваннем і ўжываннем. Усе незаконныя наркотыкі выклікаюць неадкладныя фізічныя рэакцыі і сур’ёзныя парушэнні псіхічнага і эмацыйнага развіцця, у асаблівасці ў маладых людзей, т. к. становяцца намеснікам натуральных механізмаў адаптацыі.
Сярод ужывальных наркатычных сродкаў дамінуюць наркотыкі опіумнай, канабіс, псіхостімуляторов і шэраг іншых наркатычных сродкаў. У апошнія гады «модным» сярод моладзі стала ўжыванне курыльных сумесяў, «Спайсаў». Прыём «Спайсаў» прыводзіць да імгненнага развіцця наркатычнай залежнасці. Пры адна – ці двухразовым ужыванні «Спайсаў» развіваецца псіхалагічная залежнасць, а пры ўжыванні ў працягу 2 месяцаў і больш развіваецца фізічная залежнасць.
Сёння наркаманія ўразіла ўсе краіны свету, колькасць якія ўжываюць наркотыкі перавышае 200 млн. чалавек. Па самых прыблізных ацэнках спецыялістаў, ад 3 да 4 працэнтаў жыхароў планеты ўжываюць наркотыкі. У Рэспубліцы Беларусь пад наглядам лекараў псіхіятраў-нарколагаў, якія злоўжываюць псіхаактыўных рэчываў знаходзіцца больш за 15 тысяч чалавек. Колькасць хворых на наркаманію ў Рэспубліцы Беларусь штогод павялічваецца.
Наркаманія прыводзіць да фізічнай, маральнай і сацыяльнай дэградацыі асобы, яна штурхае «якія страцілі сябе» і страчаных людзей на злачынства.
Наркаманія выклікае шэраг сацыяльных і медыцынскіх наступстваў: адзначаецца нізкі працэнт працоўнай занятасці, высокая частата крымінагеннага паводзін і судзімасцяў, павышаны суицидальный рызыка і высокая смяротнасць хворых наркаманіяй. Наркаманы, як вядома, з’яўляюцца групай высокага рызыкі развіцця гепатытаў, ВІЧ-інфекцыі і Сніду. Праблема распаўсюджвання наркаманіі займае не апошняе месца і ў ліку прычын нізкай нараджальнасці і недапушчальна нізкай сярэдняй працягласці жыцця.
Праблема наркоманий з’яўляецца адной з найбольш актуальных як для аховы здароўя, так і для грамадства ў цэлым.
Чаму ж людзі пачынаюць ужываць наркотыкі? Калі задаць гэтае пытанне розным людзям, адказы будуць: з цікаўнасці, здуру, за кампанію, ад нуды, каб пазбавіцца ад стрэсу, страху, адчаю, каб выпрабаваць задавальненне. Здавалася б, адны матывы, якія зусім не падобныя на іншыя. На самай справе сцэнар развіцця наркатычнай залежнасці разгортваецца дзіўна аднастайна і, як механізм, зацягвае ў свае «жалезныя абдымкі» усё больш і больш пачаткоўцаў. Ён грунтуецца на некалькіх міфах, якія дапамагаюць паспяховаму «дэбюту» і потым зноў і зноў вяртаюць пачаткоўца ў зачараванае кола.
Першы міф заключаецца ў тым, што з дапамогай наркотыкаў чалавек можа выпрабаваць незвычайнае, незямное задавальненне, адмовіцца ад трывог, нуды і непрыемнасцяў. Так, пасля першага прыёму наркотыкаў у многіх ўзнікаюць прыемныя адчуванні. Але яны далёка не заўсёды расцвечены экзатычнымі фарбамі: у многіх першы прыём тых жа доз наркатычных прэпаратаў выклікае млоснасць, галавакружэнне, цяжкую дрымоту. Хутчэй за ўсё, тыя людзі, у якіх наркотыкі выклікалі падобныя адчуванні, не захочуць добраахвотна паўтарыць эксперымент на сабе. А вось тыя, каму гэта здалося прыемным, спрабуюць зноў на час зняць усе свае праблемы. Асабліва небяспечны гэты спакуса для падлеткаў, у якіх адаптацыя да навакольнага свеце яшчэ толькі пачынаецца, і іх пераследуюць комплексы, трывогі, пачуццё непаўнавартаснасці і не признанности. Наркатычныя рэчывы дзейнічаюць непасрэдна на нервовыя клеткі, адказныя за пачуццё задавальнення, і тым самым дапамагаюць дасягнуць гармоніі з навакольным светам за лічаныя хвіліны — не прыкладваючы да гэтага ніякіх намаганняў, не спрабуючы наладзіць кантакт з іншымі людзьмі, не прыстасоўваючыся да абставін.
Другі міф аб дзеянні наркотыкаў існуе ў асяроддзі творчай моладзі: існуюць нібыта «інтэлектуальныя» наркотыкі, з дапамогай якіх можна пашырыць свядомасць, выпрабаваць незвычайна яркія адчуванні, азарэння, натхненне. Яны спасылаюцца на тое, што пад уплывам такіх наркотыкаў нібыта тварылі Пікаса, Рэмбо, Вэрлен, Бадлер і многія іншыя. Аднак натхненне, посещавшее генія пад уплывам «зелля», хутчэй можна аднесці да непаўторным асаблівасцям яго асобы, чым да хімічных перамяніцца наркатычных рэчываў у яго мозгу. Такая ж доза ў сярэднестатыстычнага чалавека выкліча зусім іншыя перажыванні. А шкоду, які наносіцца пры гэтым нервовым клеткам мозгу, аднолькава згубны і для геніяў, і для звычайных людзей – законы прыроды для ўсіх аднолькавыя. Нават талент не ратуе ад разбурэння асобы, якое непазбежна надыходзіць пасля некалькіх гадоў ўжывання наркотыкаў. Ці Не занадта дарагая плата за хвіліны азарэнняў?! Бо іншым творчым людзям ўдавалася дасягнуць іх без усялякіх наркатычных сродкаў.
Трэці міф аб тым, што ёсць цяжкія наркотыкі – вытворныя морфія, гераін, какаін, а ёсць лёгкія – марыхуана, гашыш, вытворныя канопляў. Лёгкія наркотыкі нібыта «кураць» час ад часу, і нічога страшнага не адбываецца, у любы момант можна пазбавіцца ад гэтай звычкі. Некаторыя нават прапануюць на гэтым падставе прадаваць марыхуану ў аптэках. У Амерыцы, маўляў, палова студэнтаў каледжаў паляць марыхуану, а потым кідаюць гэты занятак і бяруцца за розум. Гэты міф не мае нічога агульнага з рэчаіснасцю. Ні адзін з якія ўжываюць курыльныя сумесі не лічыць сябе наркаманам. У яго спрэс адсутнічае самакрытыка, цяжка ідзе разумовы працэс. Яны маюць зносіны толькі з сабе падобнымі, таму перакананыя, што кураць усе. Розныя віды наркотыкаў адрозніваюцца па хуткасці фарміравання наркатычнай залежнасці, але прынцып іх дзеяння аднолькавы. Да марыхуане і гашишу арганізм чалавека таксама адаптуецца, і патрабуюцца ўсе вялікія і вялікія дозы, каб атрымаць задавальненне. Чалавек так ці інакш становіцца скончаным наркаманам праз тры-пяць гадоў. Неўзабаве лёгкія наркотыкі перастаюць на яго дзейнічаць, таму ўсё роўна чалавек пераходзіць да цяжкіх наркотыкаў. Хуткасць гэтага пераходу залежыць ад індывідуальных асаблівасцяў чалавека. Адным на гэта патрабуецца год-іншы, у іншых — лавінападобна. Чалавек ужо не можа абыходзіцца без допінгу, ён гатовы ісці на ўсё, каб дастаць чарговую дозу і забыцца, зняць свае пакутлівыя яго болю.
Трапіць у сеткі наркотыкаў лёгка і хутка. Рабом іх можа стаць любы. Кожны год звяртаюцца да лекара сотні людзей, у якіх ўжыванне наркотыкаў выклікала фізічныя і духоўныя захворванні.
Не трэба імкнуцца паспрабаваць у жыцці ўсё. Эксперыменты з наркотыкамі заўсёды заканчваюцца шкодай для сябе і ніколі не праходзяць бясследна. Калі наступствы не наступілі адразу, яны абавязкова адаб’юцца на працягу далейшай жыцця. У кожнага чалавека ёсць выбар: спазнаць наркотык або спазнаць свет. Не варта думаць, што ўжыванне наркотыкаў дапаможа справіцца з дэпрэсіяй і расчараваннямі, з апатыяй і абыякавасцю. Наадварот, паляпшаючы настрой на міг, яны выклікаюць новыя праблемы. Нямала таленавітых і вялікіх людзей стала наркаманамі, але няма на свеце такога наркамана, які стаў бы вялікім чалавекам.
Матэрыял падрыхтаваны паводле звестак інтэрнэт — рэсурсаў
28.02.2019